Özgü ÖZTÜRK
Özet
Bu bölümde, STEM eğitiminde nöroçeşitliliğin önemini ve nöro çeşitli öğrencilerin potansiyelini ortaya çıkarmanın yolları aktarılmaktadır. Eğitim, her çocuğun evrensel olarak tanınan bir hakkıdır ve her ulus, vatandaşlarının kaliteli eğitime erişmelerini ve yenilikçi düşünce kapasitelerini geliştirmelerini sağlamaya odaklanır. Ancak, bazı öğrenciler STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) alanlarında öğrenme zorlukları yaşayabilir. STEM disiplinleri, özellikle nöroçeşitli olan öğrenciler için daha zorlayıcı olabilir ve bazen bu öğrencilerin STEM alanlarını terk etmelerine veya alternatif alanlara yönelmelerine neden olabilir. Nöroçeşitlilik, insan çeşitliliğinin doğal ve değerli bir parçası olduğunu kabul eder ve dünyayla etkileşimde bir “doğru” yolun olmadığına dikkat çeker. Bu perspektif, her bireyin farklı öğrenme stillerine, yeteneklere ve güçlü yanlara sahip olduğunu vurgulamaktadır. Bu yazıda, STEM eğitiminde nöro çeşitliliğin önemi vurgulanmaktadır. Nöro çeşitli öğrencilerin güçlü yönlerini keşfetmek ve potansiyellerini ortaya çıkarmak için STEM çalışmalarının nasıl kullanılabileceğini incelenmiştir.
Giriş
Eğitim, tüm çocukların evrensel olarak tanınan bir hakkıdır ve her ulus, vatandaşlarının kaliteli eğitime erişmelerini, yenilikçi ve entelektüel kapasitelerini geliştirmelerini sağlamaya kararlıdır. STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) eğitimi, yenilikçiliği ve eleştirel düşünmeyi teşvik etmek için uzun zamandır güçlü bir araç olarak kabul edilmektedir. Ancak eğitimcilerin tüm çabalarına rağmen, bazı öğrenciler gelecekteki başarıları açısından önemli olduğu düşünülen bu alanlarda öğrenme zorlukları yaşarlar. STEM disiplinleri özellikle nöroçeşitli olan öğrenciler için daha da zor ve zaman alıcı olabilir ve çoğu zaman onların ya STEM ana dallarından STEM olmayan alanlara geçmeyi ya da üniversiteyi tamamen terk etmeyi seçmelerine neden olmaktadır (Sithole et al., 2017).
Avustralyalı bir sosyolog olan Judy Singer, herkesin beyninin benzersiz bir şekilde geliştiğini vurgulamak için 1998 yılında “nöroçeşitlilik” kelimesini türetmiştir. Nöroçeşitlilik, insan çeşitliliğinin doğal ve değerli bir parçası olduğuna inanır ve dünyayla etkileşime geçmenin tek bir “doğru” yolu olmadığını vurgular (Singer, 1998). Bu yazıda, STEM eğitiminde nöro çeşitliliğin önemini ve nöro çeşitli öğrencilerin potansiyelini STEM çalışmaları yoluyla nasıl ortaya çıkarabileceğini keşfedeceğiz.
Nöroçeşitliliği Anlama
Nöroçeşitlilik, düşünmenin ve öğrenmenin tipik veya normal bir yolu olduğu fikrine meydan okur. Otizm spektrum bozukluğu (ASD), dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve disleksi gibi nörogelişimsel farklılıkları olan kişilerin benzersiz güçlere ve bakış açılarına sahip olduğunu kabul eder. Bu farklılıklar eksiklik olarak görülmek yerine kutlanmalı ve kullanılmalıdır. Nöroçeşitlilik hareketi, bu koşulları işlev bozukluğunun aksine insan varyasyonunun doğal biçimleri olarak görür ve nöroçeşitlilik bireylerinin STEM alanlarıyla ilgili birçok güce sahip olduğunu kabul eder (Jenson et al., 2023). Eğitimciler, nöroçeşitliliği benimseyerek, tüm öğrencilerin farklı ihtiyaçlarını karşılayan kapsayıcı öğrenme ortamları yaratabilirler.
Güçlü Yönleri ve İlgi Alanlarını Vurgulama
Nöro çeşitli öğrencileri desteklemenin temel ilkelerinden biri, onların güçlü yönlerini ve ilgi alanlarını vurgulamaktadır. Bu yaklaşım, öğrencilerin konuyla kendileri için anlamlı olacak şekilde ilgilenmelerini ve öğrenme tutkularından yararlanmalarını sağlar. Onların farklı becerileri ve düşünce yapıları, STEAM çalışmalarıyla uyumlu bir ortam sunar. Bu beceriler arasında; ayrıntılı örüntü tanıma, sistematik düşünme, istikrar, uzamsal akıl yürütme, yaratıcı fikirler yürütme ve fikirleri birleştirme, kutunun dışında düşünme (thinking out-of-the-box) yetenekleri önde gelmektedir (Yale University Press, 2022).
Neden Nöroçeşitli Öğrencilerle STEM Çalışmaları Yapmalıyız?
STEM eğitiminde nöroçeşitliliği benimsemek, öğrencilerin potansiyelini ortaya çıkarmanın yanı sıra daha kapsayıcı, yenilikçi ve çeşitli bir STEM alanı yaratmanın önemli bir adımıdır. Nöroçeşitli öğrencilerin güçlü yönlerini vurgulayarak ve onların farklı düşünce yapılarından faydalanarak, gelecekteki bilim insanları, mühendisler ve teknoloji liderleri yetiştirebiliriz.
Çeşitlilik ve Kapsayıcılık: Nöroçeşitlilik, STEM alanlarında çeşitliliği artırmanın önemli bir yönüdür. Farklı nörolojik profillere sahip öğrencilerin katılımıyla, daha geniş bir bakış açısı elde edilir ve çeşitli fikirlerin ve perspektiflerin bir araya gelmesi sağlanır. Bu da daha kapsayıcı ve yenilikçi çözümlerin ortaya çıkmasını sağlar.
Bireysel İhtiyaçlara Uygun Eğitim: Nöroçeşitli öğrencilerin STEM eğitiminde yer alması, bireysel ihtiyaçlarına uygun eğitim imkanı sunar. Her öğrencinin öğrenme tarzı ve hızı farklı olduğundan, öğrenme materyalleri ve yöntemleri çeşitlendirilerek her öğrencinin potansiyelini ortaya çıkarmak mümkün olur. Böylece her öğrenci, kendi hızında ilerleyebilir ve en iyi şekilde öğrenme deneyimine sahip olabilir.
Toplumsal Farkındalık ve Kabul: Nöroçeşitlilik, toplumda daha fazla farkındalık ve kabul gerektiren bir konudur. STEM eğitiminde nöro çeşitlilikle ilgili farkındalık yaratmak, farklı yeteneklere sahip bireylerin toplumda değerli olduğunu vurgulamak anlamına gelir. Bu da daha kapsayıcı bir toplumun oluşmasına katkı sağlar.
Yaratıcılığın Teşvik Edilmesi: Nöroçeşitli öğrenciler, benzersiz düşünce yapıları ve bağlantılarıyla yaratıcı çözümler üretme konusunda yüksek potansiyele sahiptir. STEAM çalışmaları, bu yaratıcılığı ortaya çıkarır ve onların farklı perspektiflerle problemlere yaklaşmasını sağlar.
Çoklu Zeka ve Öğrenme Stillerine Uygunluk: STEAM çalışmaları, çeşitli öğrenme stillerine ve çoklu zeka alanlarına uyum sağlar. Öğrencilerin farklı öğrenme tercihleri olan görsel, işitsel ve kinestetik öğrenme yollarından birini tercih etmelerine olanak tanır. STEAM çalışmaları, bu farklı öğrenme stillerini destekleyerek öğrencilerin güçlü yönlerini kullanmalarına yardımcı olur.
Somut ve İş Birlikli Öğrenme: STEAM çalışmaları, somut ve el becerilerini kullanarak öğrenmeyi teşvik eder. Nöroçeşitli öğrenciler, STEAM projeleri aracılığıyla materyallerle etkileşime geçme, deney yapma ve işbirliği içinde çalışma gibi somut öğrenme deneyimlerinden fayda sağlar.
Motivasyon ve Özgüven Artışı: STEAM etkinlikleri, öğrencilerin aktif olarak katıldığı ve başarı elde ettiği deneyimsel öğrenme deneyimleri sunar. Bu, nöroçeşitli öğrencilerin motivasyonunu artırır ve özgüvenlerini yükseltir. Yaratıcı ve başarılı deneyimler yaşadıkça, öğrenciler kendilerine olan güvenlerini geliştirirler.
El Becerileri ve Görsel Düşünme: STEAM çalışmaları, el becerilerini gerektiren projelere ve görsel düşünmeye odaklanır. Bu, nöro çeşitli öğrencilerin güçlü oldukları alanlara uygun olarak öğrenmelerini sağlar ve başarı hissi yaratır.
Etkileşim için Uygulamalı Öğrenme Araçları: Nöroçeşitli bireyler genellikle hareket ve dokunsal katılımı içeren uygulamalı öğrenme deneyimlerinden yararlanır. STEM eğitimi, öğrencilerin çevreleriyle etkileşime girmelerini ve kavramları fiziksel olarak keşfetmelerini sağlayan sayısız fırsat sunar.
Kararlılık için Tutarlı Rutinler Oluşturma: Tutarlılık ve rutin, nöro çeşitli öğrenciler için istikrar sağlayabilir ve güvenlik duygusu geliştirebilir. STEM sınıflarında tutarlı rutinler oluşturmak, öngörülebilir bir öğrenme ortamı yaratmaya yardımcı olarak bu öğrencilerin çalışmalarına odaklanmalarına ve başarılı olmalarına imkan sağlar.
Nazik ve Saygılı Bir Öğrenme Ortamı Oluşturma: Nazik ve saygılı bir öğrenme ortamı oluşturmak, nöro çeşitli öğrenciler de dahil olmak üzere tüm öğrencilerin başarısı için son derece önemlidir. STEM eğitimi, öğrenciler arasında iş birliğini, empatiyi ve anlayışı geliştirme fırsatı sunar.
Nöroçeşitli Öğrencilerle Etkinlik Yapma
Nöroçeşitliliğe sahip öğrencilerle uygulanabilecek bir etkinlik planı aşağıda özetlenmiştir:
Etkinlik Adı: Işığın İzinde: Mühendislik ve Tasarımla Işık Kirliliğini Keşfet
1. Giriş (5 dakika):
– Işık kirliliği kavramını tanıtarak etkinliği başlatın.
– Işık kirliliğinin gece gökyüzünü ve doğal hayatı nasıl etkilediğini açıklayın.
2. Işık Kirliliğinin Etkileri (10 dakika):
– Basılı resimler veya illüstrasyonlar kullanarak öğrencilere ışık kirliliğinin etkilerini gösterin.
– Öğrencilerden gözlemlerini ve düşüncelerini paylaşmalarını isteyin.
3. Araştırma ve Çözümler (20 dakika):
– Öğrencileri küçük gruplara ayırın ve her gruba belirli bir konuyu araştırmaları için görev verin.
– İnternet bağlantılı bir bilgisayar veya tablet ve güvenilir web sitelerinin listesini sağlayarak araştırmalarını destekleyin.
– Grupların bulgularını ve önerilen çözümlerini sınıf önünde sunmalarını sağlayın.
4. Sunum ve Tartışma (10 dakika):
– Her grup, bulgularını ve önerilerini sınıfa sunsun.
– Öğrencilerin soru sormasına ve görüşlerini paylaşmasına izin vererek etkileşimi teşvik edin.
5. Zihin Haritası Kullanarak Pekiştirme (15 dakika):
– Online zihin haritası araçları kullanarak ışık kirliliği konusunu pekiştirin.
– Ana dallar ve alt dallar oluşturarak çalışma sayfasını yapılandırın.
– Öğrencilerin bilgileri ve soruları zihin haritasına eklemelerini sağlayın.
6. Aktivite: Işık Kirliliğini Azaltan Aydınlatma Tasarımı (10 dakika):
– Öğrencilerin ışık kirliliğini azaltmak için aydınlatma tasarımları yapmalarını sağlayın.
– Geri dönüştürülmüş malzemeler ve ışık kaynakları kullanmalarını teşvik edin.
– Tasarımlarını süslemeleri için malzemeler sağlayın ve sunum yapmalarını isteyin.
Değerlendirme:
– Öğrencilerin etkileşime aktif katılımlarını ve çalışmalarını değerlendirin.
– Tasarımlarını mühendislik ve tasarım kriterleri temelinde değerlendirin.
– Akran değerlendirmesi yaparak öğrencilerin birbirlerinin çalışmalarını değerlendirmesini sağlayın.
Ölçme Değerlendirme Yöntemi:
– Tasarım Değerlendirmesi: Öğrencilerin aydınlatma tasarımlarını mühendislik ve tasarım kriterlerine göre değerlendirin.
– Akran Değerlendirmesi: Öğrencileri birbirlerinin çalışmalarını değerlendirmeleri için eşleştirin.
Bunun yanında, nöro çeşitliliğe sahip öğrencilere destek sağlamak için ek süre, görsel yardımcılar ve alternatif iletişim yöntemleri kullanmak önemlidir.
STEM eğitimi, farklı öğrenme stillerine uygunluk sağlar ve öğrencilerin görsel, işitsel ve kinestetik öğrenme yollarını kullanmalarına olanak tanır. Somut ve iş birlikli öğrenme deneyimleri sunarak öğrencilerin etkileşimde bulunmasını ve el becerilerini kullanmasını teşvik eder. Motivasyonu artırır, özgüveni yükseltir ve öğrencilere yaratıcı çözümler üretme fırsatı sunar.
Nöro çeşitliliğe odaklanan STEM eğitimi, öğrencilerin kendilerini ifade etmeleri ve kendi öğrenme tarzlarını keşfetmeleri için güvenli bir ortam sağlar. Her öğrencinin potansiyelini ortaya çıkarmak için el becerileri, görsel düşünme ve uygulamalı öğrenme araçlarına vurgu yapar. Aynı zamanda, tutarlı rutinlerin oluşturulması ve nazik, saygılı bir öğrenme ortamının yaratılması da nöro çeşitliliği olan öğrencilerin başarısını destekleyebilir.
Sonuç
Sonuç olarak, STEM eğitimi, nöroçeşitliliği olan öğrencilerin potansiyelini ortaya çıkarmak için güçlü bir araçtır. Her öğrencinin benzersiz bir şekilde öğrendiği ve katkı sağladığı göz önünde bulundurulduğunda, STEM çalışmaları aracılığıyla öğrencilerin güçlü yönlerini keşfetmeleri ve başarı elde etmeleri sağlanabilir. Bu, daha kapsayıcı ve adil bir eğitim sistemi için önemli bir adımdır.
Nöroçeşitli öğrencilerin STEAM çalışmalarına dahil edilmesi, yaratıcılıklarının ortaya çıkmasına ve potansiyellerinin tam anlamıyla keşfedilmesine yardımcı olur. Bu öğrenciler, farklı beceri setleri ve düşünce yapılarıyla STEAM alanında benzersiz bir katkı sağlarlar.
Nöroçeşitli öğrencilerle STEAM çalışmaları yaparken, farklı özelliklere sahip bu öğrencilerin güçlü yönlerine odaklanmak ve onların kendilerini ifade etmelerine fırsat tanımak önemlidir. Bu şekilde, onları daha güçlü hissettirecek bir öğrenme deneyimi sunulabilir ve onların potansiyelleri tam anlamıyla ortaya çıkarılabilir.
Unutmayalım ki, her öğrenci benzersizdir ve nöro çeşitli öğrenciler de kendilerine özgü yetenekleriyle STEAM alanında önemli katkılar yapabilirler. Bu öğrencilerle yapılan STEAM çalışmaları, onların yaratıcılıklarını ve katılımlarını teşvik ederek, birlikte daha kapsayıcı ve zengin bir öğrenme ortamı yaratmamıza yardımcı olacaktır.
Kaynakça
Jenson, R. J., Lee, M. S., Day, A. D., Hughes, A. E., Maroushek, E. E., & Roberts, K. D. (2023, July 1). Effective inclusion practices for neurodiverse children and adolescents in informal STEM learning: a systematic review protocol. Systematic Reviews, 12(1). https://doi.org/10.1186/s13643-023-02278-2
Singer, J. (1998) Odd People In: The Birth of Community Amongst People on the Autism Spectrum: A personal exploration of a New Social Movement based on Neurological Diversity. An Honours Thesis presented to the Faculty of Humanities and Social Science, the University of Technology, Sydney.
Sithole, A., Chiyaka, E. T., McCarthy, P., Mupinga, D. M., Bucklein, B. K., & Kibirige, J. (2017). Student attraction, persistence and retention in STEM programs: Successes and continuing challenges. Higher Education Studies, 7(1), 46-59.
Yale University Press. (2022). Embracing neurodiversity. Yale University Press. https://yalebooks.yale.edu/2018/08/29/embracing-neurodiversity/